Алтайдағы түрк дәуірінің петроглифтері

Жалпы мәлімет

Алтай тауларында көне түрктердің петроглифтері молынан шоғырланған. Олардың бүгінге дейін белгілі болған жалпы саны үш жүзден асып жығылады. Олардың қатарында: Калбак-Таш, Жалғыз-Төбе, Чаганка, Бичикту-Бом, Туэкта, Устю-Айры, Усть-Кан, Карбан сияқты жартас суреттері анық әрі көп шоғырланған ескерткіштерді айрықша атап өтуге болады.

Кейінгі жылдары Хар-Хад, Цагаан-Салаа, Бага-Ойгор, Шивээт-Хайрхан, Билуут-Толгой және т.б. ерте түрк дәуірінің жартастағы суреттерін құрайтын шекаралас Монғол Алтайы территориясындағы петроглифтер табылып, зерттеліп жарияланды. Әсіресе, осылардың арасында, зерттеушілер тарапынан «түрк жартасы» аталған Шивээт-Хайрхан тауындағы көне түрктік петроглифтердің тарихи маңызы зор. 

Ғылыми әдебиет

Варёнов А.В. К уточнению датировки пещерного искусства из Хойт-Ценкер Агуй, Монголия // Наскальное искусство Азии. Вып. Кемерово. -1995.- С. 17-18

Кубарев В.Д. Конь в сакральной атрибуции ранних кочевников Горного Алтая // Проблемы Западно-Сибирской археологии. Эпоха железа. – Новосибирск, 1981. - С. 84-94.

Кубарев В.Д. Древние росписи Каракола. - Новосибирск, 1988а. - 173 с.

Кубарев В.Д. Периодизация петроглифов Калбак-Таша // Проблемы изучения наскальных изображений в СССР. - М., 1990. - С. 154-157.

20. Кубарев В.Д. Каракольские сюжеты в новых петроглифах Алтая // Проблемы сохранения, использования и изучения памятников археологии Алтая.

Кубарев В.Д. Датировка петроглифов по находкам из погребальных комплексов Алтая // Современные проблемы изучения петроглифов. –Кемерово, 1993. - С. 104-11

Кубарев В.Д. О петроглифах Калгуты // Наскальное искусство Азии. -Вып. 2. Кемерово, 1997. –С.88-97.

Кадиков Б.Х. Петроглифы Алтая: коллекция из собрания Бийского краеведческого музея им. В.В.Бианки. – Бийск, 2005. – 14 с.